Terug naar de kern

Ik vroeg me af waarom er geen reisboeken zijn a la Down Under van Bill Bryson over Nieuw Zeeland, maar eenmaal aangekomen in het land van de kiwi, werden ook mijn blogupdates sporadischer (om niet te zeggen dat ik eigenlijk helemaal niks meer schreef). Maar ha! Daar gaat nu mooi verandering in komen.

Helaas moet ik jullie dan wel zeggen, dat ik de afgelopen weken heel erg veel mee heb gemaakt. En dat is jammer, want ik moet dan helaas een selectie maken. Dus sorry, deze blog update gaat NIET over Nieuw Zeeland. Ik neem jullie vandaag mee naar het hartje van Australie: Uluru.

Ik werd op een doodgewone dinsdagochtend wakker in hartje Sydney toen ik me opeens besefte dat ik nog maar twee weken had tot ik naar Kiwiland zou vliegen en dat terwijl ik nog heel graag naar het midden van Australie wilde (Sydney was kennelijk met zijn 42 graden nog niet heet genoeg...). Ik haaste me door het prachtige Canberra en Melbourne (en ik voel me oprecht schuldig dat ik nu meer woorden vuil heb gemaakt aan Sydney dan aan het ongelooflijk gave Melbourne, maar het is niet anders) om op 1 december naar Alice Springs te vliegen. Ik had me voorbereid op het ergste: extreme hitte, ontzettend veel vliegen en overal gevaarlijke Aboriginals.

Toen ik aankwam, werden de eerste twee vooroordelen al onkracht: het was wel heet, maar best aangenaam en er waren maar bar weinig vliegen te bekennen. Bovendien was er nog iets anders wat ik niet had verwacht: er was anderhalf uur tijdsverschil met Melbourne... Voor het eerst in mijn leven ging ik een half uur terug in de tijd...

Omdat vliegen hongerig maakt en het inmiddels al donker begon te worden, ging ik met wat Chinese meisjes die ik had leren kennen op naar de supermarkt (ze hebben dus in het hartje van Australie, midden in de woestijn, gewoon een Woolworths (= soort van AH) waar je alles kan kopen wat je hartje begeert). Helaas werd op de weg naar het hostel een vooroordeel niet ontkracht: dat er overal gevaarlijke Aboriginals rond zouden lopen. Een groep stinkende en dronken Aboriginals liep naar ons toe en schreeuwde dat ze honger hadden en dat wij ons eten aan hun moesten geven. Wij zagen onszelf al in stukjes gehakt naast de kant van de weg liggen en we besloten een taxi te nemen naar het hostel.

Voordat ik verder ga, moeten jullie weten dat dit verhaal niet gaat over hoe slecht Aboriginals zijn. Ik heb juist door mijn ervaring rondom Uluru ontzettend veel respect voor hun cultuur gekregen. Bovendien is er een goede verklaring voor wat mij overkwam in Alice Springs.

Maar goed, de volgende dag ging ik dus op weg naar Uluru. Er stond me een lange reis te wachten: de hele busreis zou 1530 km zijn en die zou ik afleggen in 3 dagen. Gelukkig deden we de eerste 750 km op dag 1. We gingen naar Kings Canyon. Kings Canyon is ontstaan doordat een hele hoop zandsteen op een dikke, ondoordringbare laag lag en toen er vervolgens een onverhoopt scheurtje in de ondoordringbare laag kwam, brak het hele zooitje en werd het een Canyon (de Great Canyon in de USA is ook eigenlijk de Great Gorge, aangezien het is gemaakt door de Colorado river, maar goed Great Gorge bekt toeristisch technisch natuurlijk niet zo lekker).

Enfin, na dit natuurlijk wonderschoon werd het tijd om ons voor te bereiden op de nacht. Na hout gesprokkeld te hebben voor het kampvuur,

konden we gaan koken en na het feestmaal en wat gitaargejengel was het al weer tijd om te slapen onder de sterren en de melkweg in onze swags (het beste te beschrijven als een waterproof slaapzaktent). En we konden onze nachtrust goed gebruiken: we moesten de volgende dag namelijk om half 7 op om naar Kata Tjuta en het wereldberoemde Uluru te gaan.

Kata Tjuta en Uluru liggen in een kaarsrechte lijn samen met een andere heilige berg Mount Conner (ook wel nep-Uluru genoemd). Dit is raar want Uluru is miljoenen jaren later onstaan. Kata Tjuta is een hoop van zeven (hele) grote stenen. Wij Westerlingen hebben daar een hele ingewikkelde verklaring voor, maar de Aboriginals hebben er voornamelijk een hele mooie verklaring voor. De zeven stenen weerspiegelen de zeven voorvaderen en Kata Tjuta betekent dan ook Zeven Hoofden. Maar ook voor het ontstaan van Kata Tjuta, Uluru en Mount Conner hebben de Aboriginals een mooie verklaring. Mama was een avondmaal aan het koken voor haar twee ravottende zonen. Moeder kon zich niet goed concentreren met die twee snotapen in de keuken en vroeg vriendelijk of ze misschien buiten wilde gaan spelen tot het eten klaar was. En wat doen jongens liever buiten dan in de modder spelen? Ze gooiden wat stenen over hun schouder, zodat ze bij de modder konden komen. Deze stenen werden uiteindelijk Kata Tjuta. Toen ze eindelijk bij de modder kwamen, maakte ze twee heuveltjes en toen riep moeders helaas al dat het eten klaar was. De twee heuveltjes staan nu echter bekend als Mount Conner en Uluru. Een stuk simpeler dan wat je bij aardrijkskunde krijgt, nietwaar? Voor veel Australiërs bewijst dit verhaal hoe achterlijk de aboriginal cultuur is, en dat geeft goed weer hoe weinig de Australiërs afweten van hun mede landgenoten. De Aboriginals geloven dit verhaal natuurlijk niet echt. Ze vertelden dit aan hun kinderen zodat ze een belangrijke les leerden: je moet altijd naar je moeder luisteren. Kata Tjuta betekent bijvoorbeeld ook niet Zeven Hoofden, omdat het de voorvaderen weerspiegelt. Het is veel luguberder: gevaarlijke mannen waren naar Kata Tjuta gekomen en hebben vervolgens een hoop verschrikkelijke dingen gedaan tegen de stam die op dat moment in Kata Tjuta leefde. Maar dit verhaal vertellen ze niet aan hun kinderen, omdat ze het nog niet aankunnen. Helaas, zijn wij in de ogen van Aboriginals ook nog kinderen en kunnen ze ons dus ook niet alles wat ze weten vertellen. Dat wij nog kinderen zijn, heeft niks te maken met leeftijd, het heeft te maken met kennis. Aboriginals vertellen kinderen simpele verhalen in het begin om dezelfde reden dat wij een kind pas leren vermenigvuldigen als het weet hoe te tellen.

Het probeel is nu dat dus alleen de basiskennis gedeeld kan worden en aangezien de aborignal cultuur een gesproken cultuur is, gaat er ongeloofelijk veel kennis verloren, omdat de oude, wijze Aborignals dood gaan voordat hun kennis is doorgegeven.

Enfin, na een rondje gelopen te hebben om het indrukwekkende Kata Tjuta gingen we eindelijk naar Uluru.

Mensen hadden mij gewaarschuwd dat Uluru de hele reis niet waard is omdat het 'gewoon een rots' is. Maar Uluru is zoveel meer. Bovendien is Uluru ook niet de rots, het is de heilige plaats hoog op de rots waar jongens ingewijd worden tot man. De inwijding vindt plaats nadat ze met zijn drieën op zevenjarige leeftijd alleen in de outback hebben overleeft... Dan verdien je ook wel een goede inwijding lijkt mij. Op zich lijkt deze 'test' erg zwaar, maar eigenlijk is het heel logsich: hierna zijn ze verantwoordelijk voor de hele stam.

De rots waar Uluru op ligt (voor het gemak Ayer's Rock) is ongeloofelijk groot: het is drie km breed, 350 meter hoog en het ligt 750 meter onder de grond. Ayer's Rock bestaat uit slechts een zandsteen en is zo rood doordat er veel ijzer is geoxideert toen het werd blootgesteld aan de lucht (als je een heel groot mes zou hebben en je zou Uluru doormidden snijden dan zie je dat het midden spierwit is).

Maar naast deze geweldige, wonderschone natuur, was de reden dat deze reis voor mij zo speciaal was dat ik veel meer te weten ben gekomen over de Aboriginal cultuur. 80 000 jaar hebben zij in het midden van de woestijn geleefd, waar het soms wel 50 graden kon worden. Ze hadden zelfs een heel systeem wie wel of niet met elkaar mocht trouwen, zodat alle genen schoon bleven (terwijl wij wel gewoon met onze neven en nichten zouden mogen trouwen, wisten zij - zonder alle moderne techniek - dat het niet gezond is om met familieleden baby'tjes ve maken). Bovendien wisten ze precies welke vuchten ze wel en niet konden eten en hoe ze duurzaam op dieren moesten jagen.

Maar ja, dat was vroeger. Nu zie je dus overal stinkende, dronken Aboriginals op straat. Hoe is zo'n prachtige, rijke cultuur, verandert in een cultuur van alcoholmisbruik en huiselijk geweld?

Dat komt door ons.

In de steden en de kust van Australie is geen aborginal meer te bekken, omdat wij ze hebben afgeslacht in de 18e eeuw. Pas na een eeuw trokken we meer de outback in en hadden we gelukkig wat manieren gekregen en gingen we met ze samenwerken. In het begin waren er echter nog problemen: aangezien de Aborignals geen woord hadden voor bezit, dachten ze dat ze ook wel op de koeien van de Westerlingen konden jagen (want waarom zou je jagen op een snelle kangaroo, als er een slome koe voor je staat?). Maar al snel hadden de werstelingen een oplossing: de vrouwen en kinderen mochten blijven doen wat ze altijd deden, maar de mannen mochten niet meer jagen. In plaats daarvan moesten ze op het land van de boer werken in ruil voor vlees. Iedereen blij: de boer had goedkope arbeid en de aborignal mannen brachten nog steeds vlees thuis. Op deze manier kon de Aborginal cultuur in stand blijven.

Maar toen kwamen de jaren zestig en daarbij politiek bewustzijn. Er kwamen prostesten omdat Aborignals nog steeds niet werden beschouwd als mensen en dus ook geen rechten hadden. Toen de Australische overheid er lucht van kreeg dat een Aboriginal veel geld verdiende met zijn schilderijen was de maat vol: zo iemand moet toch wel een mens zijn? Hoe kan het anders belasting betalen? En dus in 1968 waren ook aboriginals mens en dus hadden ze opeens allemaal rechten en plichten. Zoals bijvoorbeeld het recht op loon. De boeren mochten de Aboriginals niet meer betalen in natura maar ze moesten met geld op de proppen komen. En dat hadden ze niet en dus werden de Aboriginals op straat geschopt. De stammen verhongerde en na twee jaar bedacht de overheid dat dat internationaal niet zo mooi stond. Dus ze kwamen met een oplossing: doorzon woningen maken en daar alle Aboriginals in te proppen. Van het leven in een stam, waar vrouwen, mannen en kinderen apart van elkaar leven, moesten ze nu opeens met hun gezin in een klein huisje wonen. In plaats van 15 uur per dag te werken om in leven te blijven, kregen ze nu een uitkering om voedsel in de plaatselijke buurtsuper te kopen. En met vrije tijd komt verveling. En hoe lossen veel Westerlingen dat op? Alcohol drinken. En dat gingen ook veel Aboriginals doen. Na een cultuur van 80 000 jaar zonder alcohol konden ze nu opeens los gaan. Maar aangezien ze niet gewend waren aan alcohol, kenden ze ook niet het gezegde dat de 5 weer in de klok zit en dronken ze het net zo makkelijk 's ochtends vroeg. De Australische overheid zag het probleem en besloot niet de oorzaak maar de gevolgen op te lossen. En wat kan je dan beter doen dan alcohol verbieden in de Aboriginal communities? De 5% diehard alcoholisten besloten naar de steden te trekken om zich daar te bezatten. Uren moesten ze rijden om naar de stad te komen en daar aangekomen hadden ze geen slaapplaats en sliepen ze onder de brug. Ze stonken omdat zij al 80 000 jaar niet gewend waren om zich te wassen. Wat zou jij doen als je midden in de woestijn woonde met maar een beperkte watervoorraad? En dat is het verhaal van de Aboriginals. Wisten maar meer Australiërs dit. Dan zouden ze niet meer zo bang zijn voor ze. Dan zouden ze weten dat als je gewoon vriendelijk hoi tegen ze zegt, ze je superblij aankijken. Zo vaak praat een westerling niet tegen ze. Dat ze je vragen hoe het met je gaat, waar je vandaan komt. Leerde Australiërs maar wat over de oudste cultuur in hun land. En konden we de tijd maar terugdraaien...